(+48) 884 098 620Nie jest to nowy temat. Istnieją dowody na istnienie formalnych związków homoseksualnych wśród starożytnych cywilizacji Mezopotamii, Grecji, Rzymu czy Chin. Wreszcie, już w naszej erze mamy do czynienia z tak ciekawymi instytucjami prawnymi, jak „affrèrement” we Francji czy “Boston Marriage” w Stanach Zjednoczonych, które to nadają bieg związkom cywilnym osób tej samej płci. Niemniej jednak, pomimo swojej długiej historii, niewiele jest tematów, które tak bardzo uwydatniają heterogeniczność kulturową i socjologiczną poszczególnych społeczeństw europejskich.
I tak, podczas gdy małżeństwa homoseksualne są stanowczo popierane przez Holendrów (82% zwolenników), Szwedów (71%) czy Belgów (62%), obywatele takich państw jak Portugalia (29%) czy Grecja (15%) są im w większości przeciwni.
Podobnie jak w poprzednio przytoczonych przypadkach, sytuacja w Hiszpanii i Polsce jest zupełnie odmienna w odniesieniu do tego tematu. W Hiszpanii małżeństwa homoseksualne zostały zalegalizowane w 2005 roku, i chociaż ustawa, która na nie zezwalała była przedmiotem skargi konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny uznał, że zawieranie małżeństw przez osoby tej samej płci nie narusza żadnych z postanowień hiszpańskiej ustawy zasadniczej. Orzeczenie to wydaje się być zbieżne z odczuciami hiszpańskiego społeczeństwa, które w 66% popiera legalizację małżeństw homoseksualnych. Sytuacja ta kontrastuje z przypadkiem Polski, gdzie zwolennicy małżeństw homoseksualnych stanowią zaledwie 15% społeczeństwa, i gdzie parlament, w konsekwencji powyższego, odrzucił możliwość podjęcia prac nad ustawą, która zezwalałaby na takie związki.
Tak się przedstawia sytuacja, a wkraczając w sferę prawa, pojawia się natychmiast wiele pytań. Po pierwsze, czy możliwe jest zawarcie małżeństwa w Hiszpanii przez dwóch polskich obywateli? Odpowiedź powinna być przecząca. Z jednej strony, zgodnie z artykułem 9.1 hiszpańskiego Kodeksu Cywilnego to krajowe przepisy ustawowe, w tym przypadku polskie, regulują kwestię dotyczącą zdolności zawarcia związku małżeńskiego przez podlegające im strony. Z drugiej zaś strony artykuł 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego nie pozostawia wątpliwości co do instytucji małżeństwa, które jest zawsze i wyłącznie związkiem między mężczyzną i kobietą. Co więcej, paragraf 4 wspomnianego artykułu przewiduje sytuację, w której dwóch polskich obywateli może zawrzeć małżeństwo przed polskim konsulem lub osobą pełniącą jego funkcję.
A co stałoby się, gdyby jedna z osób wstępujących w związek małżeński była obywatelem Polski, a druga Hiszpanii? Otóż mielibyśmy do czynienia z ciekawym zjawiskiem: para zawarłaby małżeństwo w Hiszpanii (nie miałby tutaj zastosowania fakt, że polskie prawo nie zezwala na małżeństwa osób tej samej płci), lecz nie zawarłaby go w Polsce. Jasne jest, że sytuacja taka pociąga za sobą szereg niedogodności. Przede wszystkim, można rozumieć, że niezalegalizowanie małżeństwa homoseksualnego narusza postanowienia artykułu l.21 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, łamiąc prawo do swobodnego przemieszczania się. W konsekwencji, w momencie przekroczenia granicy i jednoczesnego „ulotnienia się” małżeństwa, znikłby ustrój majątkowy pary, obowiązek alimentacyjny, posiadane przez nią prawo do łączenia rodzin, etc. Ponadto może to doprowadzić do sytuacji zasługujących na miano romantycznej komedii pomyłek. Na przykład polski małżonek, pozostający jednocześnie w stanie wolnym zgodnie z obowiązującym go prawem, może zawrzeć ponownie związek małżeński w Polsce. Postępując tak złamałby prawo dopuszczając się bigamii w myśl artykułu 217 hiszpańskiego Kodeksu Karnego i w konsekwencji mógłby trafić do więzienia.
Reasumując, mamy tutaj do czynienia z kolejnym dowodem na to, że naukom prawnym daleko jest do ścisłych. W zależności od wybranego sposobu można otrzymać różne rozwiązania w ramach tego samego przypadku. Dlatego też, jeżeli już przyjdzie nam w życiu skonfrontować się z równie złożonymi sytuacjami, zalecane jest zdać się na profesjonalnego i wyspecjalizowanego doradcę prawnego, co pozwoli nam na zwycięskie zakończenie sprawy.
Juan Antonio Godoy jest adwokatem w kancelarii Varés & Asociados | Abogados en Polonia | Adwokaci w Hiszpanii. www.abogadosenpolonia.com